 |
| 世界语教程 | Kurso de Esperanto | 魏以达、刘祖军 合编 |
La Dudek-dua
Leciono
第二十二课
【Tipaj frazoj】
1. La nesto iĝis malplena (granda, malgranda).
2. Petro, mia onklo (mia kamarado, mia instruisto), estas laborema.
3. Li trovis la neston malplena (plena, malgranda).
4. Helena vidis la hirundon elflugi (enflugi, aperi).
5. Mi ne vidas tion, kion vi donis al mi (kion vi redonis al mi, kion li legis).
6. Mi devas fini la laboron antaŭ ol foriri (enŝpiĝi por vojaĝo, enaŭtiĝi por ekskurso).
7. Nia tasko estas servi al la popolo (fini la laboron, fari tion, lerni pene).
Teksto
Pasero kaj Hirundoj
Iufoje, mi staris en mia korto, kaj rigardis al la hirunda nesto, kiu troviĝis sub la defluejo.
Mi staris kaj vidis la hirundojn elflugi. Mi supozis, ke ilia tasko estas trovi iom da manĝaĵojn. Post kiam ili elflugis el la nesto, la nesto restis malplena.
Dum la hirundoj forestis, pasero alflugis de la tegmento al la nesto. Ĝi ĉirkaŭrigardis kaj trovis la neston malplena. Ĝi ĝoje batadis per la flugiloj, kaj eniris tra la aperturo. Post kiam ĝi ennestiĝis, ĝi elŝovis la kapon kaj komencis pepadi.
Unu el la hirundoj baldaŭ revenis. Ĝia kapo apenaŭ ennestiĝis, kiam ĝi trovis la "gaston" en la nesto. Ĝi subite laŭte kriis, pendflugis momenton antaŭ ol malaperi.
La pasero, "gasto" de la hirundoj, restis en la nesto, kaj plue pepadis.
Post kelka tempo, alvenis aro da hirundoj. Ili flugis rekte al la nesto, kvazaŭ ĉiu el ili volus rigardi la paseron, ilian "gaston". La hirundoj ne restis longe. Ili forflugis.
La pasero ne timis, ĝi vigle turnadis la kapon kaj daŭrigis pepadi.
Subite la hirundoj reaperis. Ĉe la nesto ili faris ion, kion la pasero ne povis kompreni. Post nelonge, ili denove forflugis rapide.
La hirundoj forestis ne sen celo. Ĉiu el ili portis peceton da koto en la beko, kaj pacience komencis fermi la aperturon de la nesto.
Ili forflugis kaj alflugis, denove alportis pecetojn da koto, kaj ili igis la aperturon pli kaj pli algranda. Ju pli malgranda la aperturo iĝis, des pli vigle la hirundoj laboris.
Dum kelka tempo, ankoraŭ vidiĝsis la kolo de la pasero, poste nur la kapo, poste nur la beko, kaj fine, nenio plu. La hirundoj jam tute enfermis la paseron en la nesto.
Post sia laboro, la hirundoj ĉirkaŭflugadis super la domo, kie ili pepadis trankvile.
Vortoj (生词)
| nesto 巢，窝 | kvazaŭ 仿佛，好像 |
| plena 充满的，满的 | vigle 活泼的，生气勃勃地 |
| hirundo 燕子 | denove 重新，又 |
| flugi 飞 | sen （介） 没有，无 |
| tasko 任务 | celo 目的，目标 |
| pasero 麻雀 | korto 院子 |
| supozi 猜想，猜测 | peco 块，片 |
| iom （副）一点，一些 | koto 泥土 |
| tegmento 屋顶 | beko （鸟）嘴，喙 |
| bati 打 | pacienco 耐心 |
| per （介）用，以 | fermi 关，关闭 |
| aperturo 口子，开口 |
ju pli... des pli...
越……越…… |
| ŝovi 推，伸 | kolo 颈子 |
| pepi （雀等）唧唧叫 | nenio （代词）什么都没有 |
| gasto 客人 | super （介）在……之上 |
| pendi 悬挂 | for （副）离开，远离 |
【概说】
本课语法除了复习上一课提到的有关用法外，重点讲解复合宾语的用法，其次是出现了以kio引导的定语从句。
一、复合宾语
有些动词带有一个简单的宾语就够了，如：li faris tion。但有些动词仅有一个宾语是不够的，如：Li igis la knabon（他使那个男孩）。这个句子的意思显然不完整，需要在宾语后面再加上一些东西方能表达一个完整的意思，如：Li igis la knabon veni ĉi tien（他让那个男孩到这里来）。这样，宾语分为两个部分knabon和veni ĉi tien。两个部分合在一块是一个统一的整体，叫复合宾语。其中，knabon是直接宾语，veni短语是补充说明宾语的，叫宾语补足语。宾语和宾语补足语的关系是：在逻辑上，宾语是补足语的主语，即补足语所表示的动作的执行者；补足语是宾语的谓语，即表示动作执行者所发生的动作。假如补足语不是动词而是其他词类，在宾语和补足语之间仍然存在着逻辑上的主谓关系。
那么，哪些词类可以充当宾语补足语呢？
1）动词不定式：
Li igis la knabon foriri.（他让那男孩子离开。）
2）形容词：
Li trovis la neston malplena.（他发现那窝是空的。）
注意：宾语补足语不能用宾格。
3）名词：
Ni nomis lin kapitano.（我们任命他为船长。）
4）介词短语：
La hirundo trovis la paseron en la nesto.（那只燕子发现那只麻雀在窝里。）
在la pasero 与 en la neston 之间仍然存在着主谓关系。把句子改写一下就清楚了：
La hirundo trovis, ke la pasero estas en la nesto.
除了上面四种词类可以做宾语补足语外，其他如主动分词和被动分词等也可作宾语补足语。这两种情况尚未学习到，以后再讲。
二、意kio引导的定语从句
一kiu和kie引导的定语从句我们都见过了。以kio引导的定语从句则是初次出现。
什么情况下用kio引导定语从句呢？这取决于被修饰词是什么词。就目前我们所学过的情况而言，再io（一些东西），tio（那东西，那些东西），nenio（什么东西也没有），ĉio（所有的东西）等四个单词后如有定语从句，关系词就应该用kio。如：
Mi ne vidas tion, kion vi donis al mi.（我没有看见你给我的那件东西。）
注意：ĉio, tio, io, nenio, kio等永远不能用复数词尾，他们既表示单数，也表示复数。什么时候是单数，什么时候是复数，这要由上下文来决定。
关系代词kio在句子中也有两重作用，一方面复指前面被修饰的词，另一方面在从句中作一定的句子成分。
【句型与课文注释】
1. La nesto iĝis malplena: 那窝变空了。
iĝis是接尾词-iĝ直接作词根用，意思与接尾词相同，表示“变成”，“成为”。注意：许多接头接尾都可以直接作词根用。
iĝis这个词根词属于连系动词，因为它不表示动作，只表示一种状态。后面可以用形容词作表语，也可以用名词作表语，如：Li iĝis laboristo.（他成了工人。）
2. Petro, mia onklo, estas laborema: 彼得，我叔叔，很勤劳。
mia onklo 复指Petro，差不多等于是修饰限制Petro，类似定语，语法术语上叫同位语。
3. elflugi: 飞出。
许多介词都可以与其他词根构成复合词。又如：enflugi: 飞进；eniri: 走进；eliri: 走出。在表示“进”的这类复合词后，可直接用宾语，如：Li eniris la ĉambron. （他走进房间。）这个句子与下面的句子是一个意思：
Li iris en la ĉambron.
4. forflugi: 飞走。
for是表示“离开”、“远离”的副词。
5. redoni: 由re-加doni而成，意为“还给”。
6. antaŭ ol foriri: 在离开以前。
antaŭ后面不能用不定式一起表示时间。凡要再antaŭ后用不定式时，都必须使用ol，成为 antaŭ ol，然后加不定式。
7. Nia tasko estas servi al la popolo: 我们的任务是为人民服务。
1）动词不定式短语在句子中充当表语。动词不定时作表语，这是不定式的又一用法。
2）servi al la popolo：为人民服务。servi后多用介词al表示为谁服务。popolo是单数形式，复数意义，表示一个国家的人民。若表示两个或两个以上的人民则可用复数popoloj。
8. Pasero kaj Hirundoj: 麻雀和燕子。
这是一篇寓言故事，由俄国的著名文学家列夫·托尔斯泰为孩子们创作的。
9. Iufoje: 一次，某次。
这个复合词可以改写为iun fojon。
10. troviĝi: 直译为“被发现”、“被看见”。这是一个很常用的词，常可译为“位于”、“处在”。
11. defluejo: 檐沟。指两排竖瓦当中的沟。flui 是流动之意；-ej表示地点和场所。fluejo意为排水处，de 表示分离，几个成分合起来即为defluejo, 意为“檐沟”。
12. iom da manĝaĵoj: 一些食物。iom 是副词，与da连用，后面是表示物质的名词。我们以前讲过，表示数量的副词可以作宾语，这又是一例。
13. La nesto restis malplena: （燕子飞走之后），窝就是空的了。resti是连系动词，malplena是表语。
14. alflugis de la tegmento al la nesto: 从屋顶向燕窝飞去。
alflugi al la nesto 也可写为 alflugis la neston。flugi 是不及物动词，与 al 构成复合词，便成了及物动词。
15. ĉirkaŭrigardis: 环视。
16. batadis per la flugiloj: 不停地拍打着翅膀。
per 表示使用的工具、器具，意为“用”，“以”，是介词。-il 是表示工具的接尾词。flugilo 即翅膀。
17. pendflugi momenton: 在空中停留一会儿。
pendflugi 直译为“悬挂着飞”，当然我们不能这样直译。momenton 可改写为momente 或 dum momento, 表示时间时，这三种形式可以互换。
18. Post kelka tempo: 一会儿后。tempo 是不可数名词，因此，kelka 也不用复数。kelka 可视情况译为“一些”、“几个”等。
19. aro da hirundoj: 一群燕子。-ar 本来是接尾词，变成名词后，意为“一群”。
20. Ili flugis rekte al la nesto, kvazaŭ ĉiu el ili volus rigardi la paseron, ilian "gaston": 它们径直向那个窝飞去，就好像它们都想看看它们的“客人”——那只麻雀。
kvazaŭ 是引导比较状语从句的连接词，具有“好像、仿佛”、“恰像……一样”等意思。因为 kvazaŭ 从句所表示的意思多不是真实的，所以，从句中的动词常用假定式。
21. ĉe la nesto, ili faris ion, kion la pasero ne povis kompreni: 在燕窝旁，它们做着那只麻雀难以理解的事。
22. La hirundoj forestis ne sen celo: 燕子们离开并不是没有目的的。
for-esti: 离开、缺席、不在场。它的反义词可由 ĉe 加 esti 构成，即 ĉeesti: 在场、出席。
23. peceto: 一小块。接尾词 -et 表示对词根意思的削弱，缩小。如：dometo（小房子），beleta（略有几分漂亮）。
24. alporti: 带来。比较，forporti: 带走。
25. igis la aperturon pli kaj pli malgranda: 使得那个口子越来越小。
pli kaj pli malgranda 作宾语补足语。pli kaj pli 是比较级的强调形式，表示“越来越……”。
26. Ju pli malgranda la aperturo iĝis, des pli vigle la hirundoj laboris: 那口子变得越小，燕子们干得越起劲。
Ju pli..., des pli... 也是比较级的强调形式，有“越……越……”之意。这种结构常常把比较级提到句子之前。副词的比较级也可以这样用。如：
Ju pli rapide li kuris, des pli pala li iĝis. 他跑得越快，脸色变得月白。
27. Dum kelka tempo, ... nenio: 在一段时间内，麻雀的颈子还可以看到，一会儿以后，仅仅剩下个头，然后只是嘴，最后，什么也看不到了。
kolo, kapo, beko, nenio 都是 vidiĝis 的主语。
28. ĉirkaŭflugadis: 盘旋。
Gramatiko
（语法）
同位语
把一个名词（或代词）或相当于名词的短语等放在另一名词（或代词）之后，用以说明前者的性质或情况，这样的名词（或代词）叫做同位语。同位语实际上是定语的一种形式。
如：
Ni, esperantistoj, devas labori pli pene ol antaŭe.
我们世界语者应当比以前更努力地工作。
同位语前后要用逗号隔开。同位语的数与格都要与被修饰的名词保持一致。如：
Li vidis Petron, sian amikon.
但是，当同位语为表示人名、地名、标题等专有名词时，这类同位语不必与被修饰的词在格上取得一致。这可以看作是在同位于前省略掉了 kiu estas, 如：
Ni vizitis la urbon (kiu estas) Pekino.
Li legas la revueton (kiu estas) Penseo.
Tiutage ni loĝis en la hotelon (kiu estas) Ruĝa Stelo.
同义词
aŭdi, aŭskulti
这两个词都表示“听”，但具体意思和用法有区别。
aŭskulti 表示注意听、有意识地听，但不一定“听见”。
aŭdi 表示“听见”、“听到”，听的人不一定处于主动的地位，即不一定表示有意识地听，也不一定要集中精力，是“听”的结果，而 aŭskulti 表示的却是“听”的过程。
另外在用法上，aŭskulti 后面常用介词 al ，而 aŭdi 后面直接用宾语。如：
Li aŭskultis atente al la instruisto. 他注意听老师讲。
Li aŭdis la krion. 他听见了那喊声。
Kvankam li atente aŭskultis, li aŭdis nenion. 虽然他注意听，可什么也没有听见。
